رسانه‌ها متن استعفای قاری صلاح‌الدین ایوبی از فرماندهان ازبیک‌تبار طالبان را در حالی نشر کرده‌اند که ساعاتی پیش، برخی از رسانه‌ها به نقل از منابع نزدیک به ایوبی، گزارش دادند که او از زابل به کابل احضار و خلع سلاح شده است.

به گفته منابع، ایوبی پس از آن‌که در کابل خلع سلاح شده، به تنهایی به زادگاه‌ خود به ولایت فاریاب برگشته است.

گرچه صلاح‌الدین ایوبی دلیل استعفای خود را مشکلات خانوادگی و فوت پدر عنوان کرده است اما برخی از منابع استعفای او را به اخراج یکی از نزدیکان و هم‌ولایتی‌های ایوبی از وزارت دفاع ربط می‌دهند.

هم‌زمان با اسعفای ایوبی، گزارش شده که شخصی به اسم عبدالبصیر صابری رییس لوژیستیک وزارت دفاع حکومت خودخوانده طالبان، به دلیل اظهاراتی که در پیوند به قصد طالبان مبنی بر خرید تجهیزات نظامی از روسیه، از این وزارت به حکم ملا یعقوب برکنار شده است.

صابری چند روز پیش در مصاحبه با خبرگزاری تاس روسیه گفت که طالبان قصد دارند از روسیه تجهیزات دفاع هوایی خریدار کنند.

اکنون وزارت دفاع طالبان گفته که صابری به دلیل اظهارات غیرمسوولانه از کار برکنار شده است. در اطلاعیه وزارت دفاع این گروه آمده که با روسیه در مورد خرید تجهیزات دفاع هوایی صحبت نشده است.

گفته می شود که عبدالبصیر صابری، از ولایت فاریاب و از نزدیکان قاری صلاح‌الدین ایوبی است و استعفای ایوبی به اخراج صابری ربط دارد.

صلاح‌الدین ایوبی یکی از فرماندهان جنجالی گروه طالبان است.

ایوبی اولین کسی بود که پس از فرار اشرف غنی رییس جمهوری پیشین افغانستان، وارد ارگ ریاست جمهوری شد و با جمعی از فرماندهان طالبان روی میز رییس جمهوری عکس یادگاری گرفت.

ایوبی یکی از فرماندهان قدرتمند طالبان در شمال بود، اما زمانی که طالبان به قدرت رسیدند، او را به کدام پست مهم نگماشتند. یک سال بعد، ایوبی از عدم توجه رهبری طالبان لب به انتقاد گشود. پس از آن، به فرماندهی سپاه ۲۰۲۳ منصوری در شرق افغانستان گماشته شد. یک‌ ماه بعد از آن، وی به حیث معاون وزارت انکشاف دهات مقرر شد اما به محل کارش حاضر نشد و در زادگاهش فاریاب باقی ماند. اما پس از وقوع درگیری میان افراد تحت امر ایوبی و یک فرمانده پشتون‌تبار طالبان در شهر میمنه، رهبری طالبان به صلاح‌الدین ایوبی دستور خروج از فاریاب و مستقر شدن در کابل را داد.

جنجال‌های ایوبی در فاریاب باعث شد که ملا هبت‌الله وی را به کندهار احضار کرد و پس از مدتی او را به سمت فرماندهی پولیس ولایت زابل در جنوب کشور گماشت. اقدامی که تبعید صلاح‌الدین از شمال به جنوب توصیف گردید.

پس از آن‌که ایوبی فرمانده پولیس زابل مقرر شد، حدود یک سال به‌ندرت به شمال سفر می‌کرد. یک سال بعد، زمانی که او به شمال سفر کرد، رسانه‌ها از باز شدن پرونده اتهام‌هایش در دادگاه نظامی طالبان خبر دادند که در پیوند به آن به کابل فراخوانده شد.

یکی از اتهام‌ها وارد شده به ایوبی، ازدواج اجباری با یک زن جوان در فاریاب بود. طبق گزارش رسانه‌ها، ایوبی این زن را که چهارمین همسر او است در حالی به اجبار به عقد خود در آورده که این زن با مرد دیگری نامزد بوده است.

اتهام دیگر، شراکت ایوبی با چند شرکت تجاری در شمال افغانستان خوانده شده است.

ایوبی تا سال ۲۰۱۵ رهبری واحدهای نظامی طالبان در فاریاب را برعهده داشت و بخش عمده جنگ علیه دولت پیشین افغانستان را در مناطق ازبک‌نشین فرماندهی می‌کرد.  او در سپتامبر ۲۰۱۵، در حالی که عازم شهر کویته پاکستان بود، در هرات توسط نیروهای امنیت ملی دولت پیشین افغانستان  بازداشت شد اما در تابستان ۲۰۱۹، به‌گونه‌ای مشکوک آزاد شد. وی پس از آزادی از زندان، به صفوف طالبان پیوست، اما در شمال افغانستان مستقر نشد و بیشتر در مناطق شرقی فعالیت می‌کرد که زیر نفوذ شبکه حقانی بود.

حالا مشخص نیست که خلع سلاح ایوبی به پرونده‌های موجود علیه او ربط دارد یا نه. اما آگاهان به این باوراند که بخشی از اختلافات و کشمکش‌های رهبران طالبان با صلاح‌الدین ایوبی به مسایل قومی ربط دارد. طالبان بعد از به قدرت رسیدن، بسیاری از فرماندهان قدرتمند خود از اقوام ازبیک، هزاره و تاجیک را بازداشت، برکنار یا و یا به مناطق دور دست و دور از زادگاه و محل زندگی شان به کار گماشته اند که از آن تبعید فرمانده غیرپشتون تعبیر شده است.

چند روز پیش، رسانه‌ها گزارش دادند که طالبان عبدالحمید خراسانی فرمانده تاجیک تبار این گروه را بازداشت کرده‌اند.

فرماندهان غیرپشتون طالبان بارها از رهبری این گروه به خاطر آنچه اعمال سیاست‌های قومی خوانده شده، انتقاد کرده‌اند.

در رهبری طالبان همه پست های کلیدی دست طالبان پشتون است و هیچ مقام صاحب صلاحیتی در رهبری و کابینه طالبان از میان اقوام غیرپشتون وجود ندارد.

طبق گزارش رسانه‌ها، یکی از دلایل تشدید اختلاف‌ها میان قاری صلاح الدین ایوبی و رهبری طالبان از آنجا سرچشمه گرفت که ایوبی پس از ورود طالبان به کابل، خانه و دفتر مارشال دوستم را در اختیار خود گرفت و به طالبان پشتون اجازه دخل و تصرف در آن را نداد. این امر از سوی رهبران طالبان، نشانه تمایلات قومی ایوبی تلقی شده و تلاش کرده تا از آن جلوگیری کنند.

برخی‌ها سرنوشت ایوبی را با سرنوشت سیاسی-نظامی مارشال دوستم مقایسه کرده‌اند. مارشال دوستم نیز در زمان حکومت دوکتور نجیب‌الله ابتدا فرمانده محلی ملیشه‌های تحت حمایت دولت در شمال بود اما بدلیل رفتارهای تبعیض آمیز قومی حکومت، دست به شورش علیه حکومت زد و به تدریج به یکی از قدرتمندترین رهبران نظامی و سیاسی شمال مبدل شد.

به باور آگاهان، طالبان هراس دارند از اینکه مبادا صلاح الدین ایوبی نیز به یک چهره مطرح سیاسی-نظامی در شمال شود مبدل شود و اقتدار طالبان در شمال را به چالش بکشد. به باورآگاهان، مطرح شدن و جدی گرفتن پرونده‌های جنایی و حقوقی‌ای که علیه ایوبی مطرح شده دارای انگیزه‌های سیاسی و قومی است، ورنه تعداد زیادی از فرماندهان پشتون تبار طالبان نیز پس از به قدرت رسیدن طالبان برای چندمین بار ازدواج کرده اند اما علیه آنان پرونده‌ای تشکیل نشده است.

مارشال دوستم نیز حتا زمانی که معاون اول رییس جمهوری افغانستان بود، در یک پرونده جنایی-فردی پیچانده شود مجبور شد که مدت زیادی را در تبعید خود خواسته در جوزجان در شمال افغانستان یا هم در کشور ترکیه سپری کند و صلاحیت‌هایش به حیث معاون رییس جمهوری به حالت تعلیق در آید. امری که دارای انگیزه های سیاسی و قومی خوانده می‌شد.