اداره بازرس ویژه وزارت امور خارجه امریکا برای بازسازی افغانستان-، سیگار، درتازه‌ترین گزارشی که از نتایج بررسی‌های خود در مورد موا مخدر در افغانستان انجام داده، گفته که در افغانستان تحت اداره طالبان ذخایر بزرگ تریاک وجود دارد که تحت کنترول فرماندهان طالبان و کشت کنندگان بزرگ کوکنار قرار دارد و این امر باعث شده که طالبان نتوانند با مواد مخدر مبارزه موثر نمایند.
سیگار گفته که حکم ملا هبت‌الله رهبر طالبان در پیوند به منع کشت کوکنار و تولید موادمخدر، به اندازه حکم ملا محمد عمر رهبری متوفای طالبان تاثیر نداشته است زیرا به گفته سیگار ملا هبت‌الله اجازه داد که در بهار سال ۲۰۲۲ میلادی حاصلات کوکنار جمع‌آوری گردد. این امر براساس گزارش سیگار موجب شد تا حاصلات کشتزارهای کوکنار ۳۲ در صد افزایش یافته و ده‌ها هزار تُن تریاک حاصل از آن در ذخایر نگهداشته شده و با قیمت بلند به فروش برسد.
به گزارش سیگار، ذخایر بزرگ تریاک تحت کنترول زمین‌داران بزرگ و برخی از فرماندهان محلی طالبان قرار دارد و به همین دلیل اکنون قیمت تریاک دو برابر شده و هرکیلوگرام تریاک از۴۱۷ دالر به ۸۰۲ دالر امریکایی افزایش یافته است که این امر باعث شده تا فرماندهان طالبان صاحب میلیون‌ها دالر شوند.
سیگار افزوده که به دلیل ناتوانی در ارایه طرح بدیل و ارایه کمک‌های اقتصادی به کشاورزان، در مبارزه با کشت و تولید مواد مخدر موفق نبوده‌اند.
سیگار با استناد بر تصاویر ماهواره‌یی گزارش داده که در مقایسه به سال ۲۰۲۳ در سال جاری(۲۰۲۴) کشت خشخاش در هلمند افزایش و دلیل آن این است که حاصلات گندم به قیمت نازل به فروش رسید و کشاورزان دوباره به کشت خشخاش روی آوردند.
هلمند، یکی از کشتزارهای بزرگ خشخاش در جهان است.
سیگار در گزارش سه ماهه خود از وضعیت مواد مخدر در افغانستان گفت که برنامه‌های حکومت قبلی افغانستان و ایالات متحده امریکا در بیست سال گذشته در مبارزه با مواد مخدر بدلیل ناامنی و زمینه‌سازی طالبان موفق نبود.
طالبان در بیست سال دوره جمهوریت با حمایت از کشاورزانی که خشخاش کشت می‌کردند، تریاک را به یکی از منابع تمویل خود مبدل کرده بوده و از این طریق بخشی از هزینه‌های جنگ علیه نظام جمهوریت را تمویل می‌کردند.
بسیاری از رهبران و فرماندهان ارشد طالبان متهم به دست داشتن در شبکه بین المللی قاچاق مواد مخدر هستند. اکنون نیز دلیل بی‌میلی این گروه در مبارزه با مواد مخدر این امر دانسته می‌شود که با قطع شدن کمک های نقدی جامعه جهانی به افغانستان، طالبان به تریاک به عنوان یک منبع بزرگ درآمد نگاه می‌کنند.
در اظهارات رسمی، طالبان همواره مدعی شده اند که با مواد مخدر مبارزه موثر کرده‌اند. اما گزارش نهادهای بین المللی خلاف ادعا طالبان، حاکی از عدم قطعیت و جدیت این گروه در مبارزه با مواد مخدر بوده است.
در بهار امسال طالبان در ولایت بدخشان با کشاوران بر سر کشت خشخاش دچار درگیری شدیدی شدند. در برخی از مناطق بدخشان که کشاورزان خشخاش کشت کردند، طالبان اقدام به نابودی آن کردند که با واکنش تند و خشم‌گینانه کشاورزان مواجه شدند. کشاورزان دست به اعتراض زدند و طالبان در بین معترضین شلیک کردند که چندین نفر کشته و زخمی شد. در آن زمان، کشاورزان بدخشانی طالبان را متهم به رفتار دوگانه در قبال این موضوع کردند. کشاوزارن می‌گفتند که طالبان در ولایتهای هلمند و کندهار که صدها هزار جریب زمین خشخاش کشت می‌شود، کاری در جهت نابودی کشت‌زارها انجام نمی‌دهند اما مزارع کوچک چند دهقان بدخشانی را به بهانه مبارزه علیه مواد مخدر تخریب می‌کنند که بیشتر متاثر از سیاست‌های تبعیض قومی است.
گفتنی است که کشت خشخاش اولین بار پس از ظهور طالبان در سال‌های ۱۳۷۴ خورشیدی در هلمند و کندهار(خاستگاه طالبان) مروج شد. در ابتدا طالبان از این منبع درآمد برای تامین هزینه‌های جنگ استفاده کردند اما زمانی که به قدرت رسیدند، کشت خشخاش را ممنوع قرار دادند که در برخی از موارد این ممنوعیت اعمال شد اما در بسیاری از مناطق دیگر عملی نشد. پس از آن کشت و قاچاق تریاک به یک معضل جدی برای افغانستان مبدل شد و اکنون افغانستان ۹۰ درصد مواد مخدر جهان را کشت می‌کند. طوری که در گزارش سیگار آمده، طالبان در دوره جمهوریت نیز در مناطقی که کنترول داشتند، از حامیان کشت خشخاش بودند و تریاک و ترور به دو مشکل به هم پیوسته برای دولت جمهوری مبدل شده بود. در حال حاضر نیز طالبان به صورت کامل کشت خشخاش را منع نکرده و به صورت گزینشی و نمایشی سخن از مبارزه با آن می‌گویند اما به شکل غیرمستقیم کشت و قاچاق مواد مخدر را تشویق می‌کنند تا پول حاصل از آن به حاکمیت خود ادامه دهند.
در چند مورد مقام‌های ایرانی نیز از عدم کاهش قاچاق مواد مخدر از افغانستان به ایران سخن گفته و مدعی شدند که با برگشت طالبان شکل مواد مخدر تغییر یافته اما میزان قاچاق آن کاهش نه بلکه افزایش یافته است. بنا به اظهارات مقام‌های ایرانی، اکنون صدور مواد مخدرصنعتی از افغانستان به جهان افزایش یافته است و این بدان معناست که طالبان کارخانه‌های صنعتی تولید مواد مخدر را خریداری کرده و تریاک را به قیمت ارزان از کشاورزان خریداری نموده و سپس آن را به کالای صنعتی مواد مخدر مبدل کرده و با حجم کم و قیمت بالا به خارج منتقل کرده و به فروش می‌رسانند.
