خبرگزاری پورانا نوشته‌های برتر پیرامون مسائل مهم سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و…را از صفحات اجتماعی گزینش و در بخش «نظرها» به نشر می‌رساند. مسوولیت نوشته‌ها بدوش نویسندگان است.
………………………………………………………………

طرح مسئله بدیل فدرال

بخش۱

در مبحث ” فدرالیسم به مثابۀ تحویل جغرافیای تاجیک به دیگران” دلایل اثباتی را ارائه کردیم و به لحاظ نظری ثابت ساختیم که فدرالیسم نه به لحاظ بستر لازم آن در افغانستان، مساعد تعمیم دهی است و نه به لحاظ موقعیت تاجیک ها. اما در بحث حاضر، تلاش می کنیم تا بدیل فدرالیسم را با طرح مسئله و چند پرسش، خدمت تاجیک های شرافتمند، ارائه کنیم. به دلیل اینکه، مبادا انتقادی شود که اگر فدرالیسم مناسب حال تاجیک ها نیست و نمی تواند به نفع آن ها تمام شود، پس راه حل و بدیل مناسب آن، چیست؟

برای تیوریزه ساختن این مسئله، باید دو گزینه حاضر  را توام با راهکار هایی مناسب آن، به گونه مشخص منحیث بدیل فدرالیسم، پیشکش تاجیک های عزیز نماییم:

اول: وریانت تجزیه و ایجاد جغرافیای مستقل تاجیک ها که با یک دولت مستقل تاجیکی و هویت تاجیکی آن، از سایر اقوام و جغرافیای قومی در افغانستان کنونی، مجزا باشد. آیا این مسئله امکان پذیر است؟ ظرفیت و توانایی فعلی تاجیک از لحاظ سیاسی، امنیتی و اقتصادی در جغرافیای موجود بنام افغانستان، اجازه چنین چیزی را می دهد؟ آیا ما برای ایجاد دولت مستقل تاجیکی، حمایت منطقه، حمایت مردم خود و پشتیبانی لازم را داریم؟ عجالتا، بر آورد های ما نشان میدهد که تجزیه و ایجاد دولت مستقل با هویت تاجیکی در شمال افغانستان، یک مقدار ناممکن به نظر می رسد. پرسش از «تجزیه افغانستان» و نفع یا زیان آن برای تاجیک‌ها، یک موضوع ژئوپلیتیکی و هویتی پیچیده است که پاسخ به آن، نیازمند تحلیل دقیق و چند بعدی است.  ما نمی توانیم با حلوا گفتن، دهن را شیرین کنیم.

در ادامه،  تلاش خواهیم کرد تا به طور مختصر و واقع‌بینانه این موضوع را بررسی نماییم.  زیرا، موضوعات مانند ساختار قومی در هم تنیده، عدم حمایت کشور های همسایه از این طرح و مخالفت قدرت های بزرگ در برابر آن، از چالش های بنیادی منبی بر عدم امکان تجزیه افغانستان، حساب می شوند. از لحاظ داخلی، محاصره اقتصادی و جغرافیایی، ضعف اقتصادی و وابستگی در عرصه های تجارت و برای بهکرد نظام مالی و اقتصادی، از چالش های عمده در برابر طرح تجزیه افغانستان “به نفع تاجیک ها” می باشند. پس طرح تجزیه را برای فعلا؛ منتفی دانسته و تلاش های خود را بر گزینه دوم متمرکز می سازیم.

دوم: تثبیت جایگاه تاجیک ها در قدرت سیاسی، انسجام درونی وسازمانی و تعمیم بخشی ایدیولوژی وحدت ساز در جغرافیای تاجیک ها، محتمل ترین و معقول ترین گزینه، در راستای طرح بدیل مسئله فدرال، ارزیابی می گردند. این وریانت، برای تطبیق اش، مستلزم بستر های لازم است که بتواند زمینه عینی برگشت تاجیک ها و تثبیت جایگاه آنها در قدرت را تضمین کند. برای برگشت با عظمت خلق تاجیک، مبارزه هدفمند، بسیج و سازماندهی تاجیک ها، نگاه استراتیژیک به قدرت سیاسی، بینش سیاسی در حول مبارزات سیاسی و تلاش برای استحکام سازمان محور و تاجیک اندیشانه، از اولویت های لازمی، این طرح محسوب می شوند. ما برای تثبیت جایگاه تاجیک ها در قدرت سیاسی و کسب اطمینان برای این تثبیت یافتگی، نیاز مند چند مورد هستیم. البته که تحصیل این هدف بزرگ و سترگ، نیازمند حوصله، صرف انرژی، زمان گیری و ایجاد فضای است که همه ی تاجیک ها را به این درک برساند که میکانیزم قابل اتکا برای بقای تاجیک ها، همین مبارزه برای تثبیت جایگاه سیاسی  در قدر ت می باشد که در محور یک استراتیژی درازمدت می چرخد.

برای گام نخست باید، ذهنیت ها را مسلح ساخت. اما چگونه؟ با محوری ساختن ایده   تقویت گفتمان هویتی برای تثبیت ایدیولوژی تاجیکیسم،  ما نیازمند تقویت این گفتمان هستیم. تا زمانیکه به سیاست منحیث یک گفتمان هویتی و گذار به سیاست قومی نگاه نکنیم، امکان مبارزه در این راستا، وجود نخواهد داشت.  برای این کار، ایجاد اهرم فشار داخلی و خارجی برای مشارکت در قدرت که مستلزم مبارزه نفس گیر است، از اولویت ها محسوب شود.  از ابتدا باید بدانیم که این مبارزه نفس گیر، قربانی، از خود گذشتگی و توسل به میکانیزم کاری می خواهد که شرایط ایجاب می کند و امکانتش در دسترس ما است. ایجاد دیدگاه استراتیژیک نسبت به کسب، حفظ و گسترش قدرت سیاسی، در محور سیاست قومی و تباری و در لابلای تلاش های می باشد که ایده و تفکر تثبیت جایگاه ما را در قدرت سیاسی، تضمین کند. ممکن است این ایده برای حال حاضر یک مقدار عجیب، دور از امکان و جدا از واقعیت های فعلی، به نظر بیاید. اما راهی جز این وجود ندارد که بتواند از فروپاشی کامل تجسم تاجیک ها در عرصه های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی، جلوگیری کند. این کار تنها با افزایش سازمان‌یافتگی سیاسی و نظامی برای قدرتمند شدن تاجیک ها، می تواند نتیجه بخش باشد. اگر نتوانیم در میان مدت، این سازمانیافتگی را به یک دستور کار جدی، مبدل سازیم، راه دیگری وجود نخواهد داشت تا بتوانیم به قدرت سیاسی، بگردیم.

ادامه دارد

……………………….

نویسنده: ناصر نورزاد، نویسنده، تحلیلگر و پژوهشگر

برگرفته شده از: صفحه فیسبوک نورزاد